Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που αξιολογεί και προάγει την επικοινωνία σε παιδιά και ενήλικες επιλέγοντας την κατάλληλη για κάθε περίπτωση μέθοδο και προσέγγιση. Με τη χρήση παιχνιδιού και τις κατάλληλες τεχνικές οδηγεί στην βελτίωση των δυνατοτήτων του ατόμου αυξάνοντας τις επικοινωνιακές του ικανότητες.
Η ανθρώπινη επικοινωνία έχει πολλές διαστάσεις και χρησιμοποιεί πολυσύνθετα συστήματα. Αφενός, υπάρχει η έκφραση – παραγωγή ενός μηνύματος και αφετέρου υπάρχει και η κατανόηση του συνομιλητή και του περιβάλλοντος. Παράλληλα συμβαδίζουν η σκέψη, η γραφή, η ανάγνωση και η κατανόηση της.
Για μια λειτουργική και αποτελεσματική επικοινωνία είναι απαραίτητη η ικανοποιητική χρήση και των τριών συστημάτων της γλώσσας.
- Το περιεχόμενο της γλώσσας (σημασιολογία) αφορά στην ανάπτυξη των εννοιών και του λεξιλογίου και ξεκινάει από την βρεφική ηλικία.
- Η γλωσσική δομή (μορφολογία) είναι η άρθρωση και η τοποθέτηση των φωνημάτων σε σειρά ώστε να υπάρχει νόημα. Ξεκινάει ήδη από την εμβρυική ηλικία, όταν δημιουργείται το ακουστικό σύστημα.
- Η κατάλληλη χρήση της γλώσσας ανάλογα με τον συνομιλητή και το περιβάλλον (πραγματολογία).
Επίσης, στο πολύπλευρο επικοινωνιακό σύστημα συμπεριλαμβάνεται η φωνή (ύψος, ένταση, αντήχηση) και η ροή (ομαλή χωρίς διακοπές μετάβαση από τον έναν ήχο στον άλλο.
Οι δομές του στόματος και του προσώπου που συμμετέχουν στην επικοινωνία συμμετέχουν και σε ακόμη μια εξαιρετικά περίπλοκη διαδικασία, την κατάποση. Ο λογοθεραπευτής αξιολογεί και αποκαθιστά διαταραχές κατάποσης, επιλεκτικής σίτισης και περιπτώσεις δυσφαγίας.
Οι συχνότερες διαταραχές που επηρεάζουν την επικοινωνία εμπλέκοντας τα παραπάνω συστήματα είναι ꞉
- Διαταραχές γλωσσικής ανάπτυξης
- Καθυστέρηση γλωσσικής ανάπτυξης,
- Διαταραχές άρθρωσης–φωνολογίας,
- Διαταραχές ροής ομιλίας – τραυλισμός
- Διαταραχές κατάποσης – δυσφαγίας
- Μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία, δυσαναγνωσία, δυσγραφία)
- Δυσφωνίες
Αυτές οι δυσκολίες μπορούν να συνυπάρχουν και σε περιπτώσεις παιδιών με ꞉
- Σύνδρομα
- Αναπτυξιακές διαταραχές- αυτισμό
- Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-ΔΕΠΥ
- Νευρολογικές διαταραχές- εγκεφαλική παράλυση κ.α.
Η έγκαιρη διάγνωση των διαταραχών είναι σημαντική, καθώς επιτρέπει την πρόληψη και την πρώιμη παρέμβαση σε ηλικία 0-3 ετών.
Στους ενήλικες η λογοθεραπεία παρεμβαίνει σε περιπτώσεις δυσφωνίας, άνοιας, εγκεφαλικών επεισοδίων, πάρεσης- παράλυσης των δομών του προσώπου και του στόματος, δυσφαγία.
Καλαϊτζή Μαρία, Λογοθεραπεύτρια ΜSc