ΔΕΠΥ & ΕΘΙΣΜΟΣ
ΔΕΠΥ ΚΑΙ ΕΘΙΣΜΟΣ
Μπορεί η ΔΕΠΥ να οδηγήσει τους μελλοντικούς εφήβους και ενήλικες στον εθισμό;
Η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητας) είναι μία νευροβιολογική διαταραχή που εντοπίζεται κατά την παιδική ηλικία και ακολουθεί το άτομο μέχρι και την ενήλικη ζωή του. Τις περισσότερες φορές χαρακτηρίζεται από επίμονες και αναπτυξιακά ακατάλληλες απρόσεκτες, αποδιοργανωμένες και/ή υπερκινητικές, παρορμητικές συμπεριφορές (Coghill, κ.α, 2021). Η διάγνωση της ΔΕΠΥ πραγματοποιείται συνήθως κατά την παιδική ηλικία περίπου μεταξύ 3 και 7 ετών όπου ξεκινά το σχολείο και η κλινική εικόνα γενικεύεται και επηρεάζει και την ακαδημαϊκή επίδοση των παιδιών (Felt, κ.α., 2014). Παρόλαυτα ακόμα και σήμερα πολλά παιδιά παραμένουν χωρίς διάγνωση. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η ΔΕΠΥ είναι κυρίως κληρονομική, καθώς το 76% των παιδιών με ΔΕΠΥ έχει έναν συγγενή που εμφανίζει αυτή τη διαταραχή (Dalsgaard, 2013).
Η ΔΕΠΥ και οι διαταραχές χρήσης ουσιών είναι και οι δύο κοινές ψυχικές διαταραχές που συνήθως συνυπάρχουν. Στο γενικό πληθυσμό, η ΔΕΠΥ εμφανίζεται στο 6% περίπου των παιδιών και των εφήβων και περίπου στο 2,5% των ενηλίκων. Συνδυάζοντας 27 γενικούς πληθυσμούς και κλινικές έρευνες στις οποίες έλαβαν μέρος συνολικά 4000 συμμετέχοντες με ΔΕΠΥ και 7000 χωρίς, οι ενήλικές με ΔΕΠΥ ήταν 2 με 3 φορές πιο πιθανό να αναπτύξουν εθισμό στην νικοτίνη, το αλκοόλ, τη μαριχουάνα και σε άλλες ουσίες, συγκριτικά με τους ενήλικες χωρίς ΔΕΠΥ (Schellekens, κ.α., 2020).
Εκτός όμως, από τον εθισμό σε επιβλαβείς ουσίες, υπάρχει και ο διαδικτυακός εθισμός ο οποίος είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του 21ου αιώνα. Έρευνες έδειξαν ότι έφηβοι με εθισμό στα διαδικτυακά παιχνίδια έχουν 60% πιθανότητα να εμφανίζουν κάποια διαταραχή όπως η ΔΕΠΥ, με μεγαλύτερο ποσοστό εμφάνισης να είναι στα αγόρια συγκριτικά με τα κορίτσια (Τσίτσικα, 2010).
Για ποιο λόγο όμως συμβαίνει αυτό;
Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί παράγοντες που μπορεί να ωθήσουν τους έφηβους και ενηλίκους με ΔΕΠΥ στον εθισμό. Παρόλο που η υπερκινητικότητα μειώνεται σημαντικά όσο το άτομο μεγαλώνει, ο εγκέφαλος τους δεν σταματά να “τρέχει” και πολλά από τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ παραμένουν (Sibley, κ.α., 2017). Προκειμένου, λοιπόν, να ηρεμήσουν, να συγκεντρωθούν, να είναι παραγωγικοί αλλά και να μην βαριούνται στην καθημερινότητά τους είναι πιθανόν να κάνουν κατάχρηση κάποιας εθιστικής ουσίας ή του διαδικτύου.
Επίσης, οι κοινωνικοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν στον εθισμό και την κατάχρηση. Σε νεαρές ηλικίες οι έφηβοι έχουν την ανάγκη να είναι αρεστοί από τους συνομηλίκους τους και να ανήκουν σε μία ομάδα. Η επιθυμία αυτή σε συνδυασμό με την παρορμητικότητα και την κακή κρίση που συχνά προκαλεί η ΔΕΠΥ ανοίγουν τον δρόμο για την υπερβολή και την κατάχρηση (ADHDhellas).
Οι παραπάνω λόγοι είναι μερικοί από αυτούς που αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες να εθιστούν τα άτομα που εμφανίζουν την διαταραχή της ΔΕΠΥ. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με έρευνες, το ποσοστό των ατόμων με ΔΕΠΥ που έλαβαν κατάλληλη θεραπεία κατά την παιδική ηλικία είχαν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν εθισμό σε κάποια ουσία, συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους που δεν πήραν μέρος σε κάποια θεραπεία για την ΔΕΠΥ (Taubin, κ.α., 2022). Γι’ αυτό τον λόγο κρίνεται ύψιστης σημασίας η έγκυρη διάγνωση και η αποτελεσματική διαχείριση και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ. Είναι σημαντικό κυρίως οι γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ να ξεκινούν από μικρή ηλικία να ενημερώνουν τα παιδιά τους για τις επιβλαβείς ουσίες και τους κινδύνους που κρύβει ο εθισμός σ’ αυτές (Buckstein, 2008).
Κοντινέλη Ευαγγελία
Λογοθεραπεύτρια
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Bukstein O. Substance abuse in patients with attention-deficit/hyperactivity disorder. Medscape J Med. 2008 Jan 31;10(1):24. PMID: 18324334
Coghill, D., Banaschewski, T., Cortese, S.et al. The management of ADHD in children and adolescents: bringing evidence to the clinic: perspective from the European ADHD Guidelines Group (EAGG). Eur Child Adolesc Psychiatry 32, 1337–1361 (2023). https://doi.org/10.1007/s00787-021-01871-x
Arnt F.A. Schellekens; Wim van den Brink; Falk Kiefer; Anneke E. Goudriaan Eur Addict Res(2020) .Often Overlooked and Ignored, but Do Not Underestimate Its Relevance: ADHD in Addiction – Addiction in ADHD, 26 (4-5): 169–172. https://doi.org/10.1159/000509267
ADHDhellas. Η αλήθεια για τη ΔΕΠΥ και τον εθισμό. https://www.adhdhellas.org/2013-09-04-22-54-12/item/674-i-alitheia-gia-ti-depy-kai-ton-ethismo
Dalsgaard, S. (2013). Attention – Deficit/ hyperactivity disorder(ADHD). European Child & Adolescent Psychiatry, 22(1), 43-48. https://doi.org/10.1089/cap.2012.0111
Felt BT, Biermann B, Christner JG, Kochhar P, Harrison RV. Diagnosis and management of ADHD in children. Am Fam Physician. (2014). Oct 1;90(7):456-64. PMID: 25369623.
Sibley, M., Swanson, M., Arnold, E.,et al. (2017). MTA Cooperative Group. Defining ADHD symptom persistence in adulthood: optimizing sensitivity and specificity. J Child Psychol Psychiatry, 58 (6). doi: 10.1111/jcpp.12620.
Taubin D, Wilson JC, Wilens TE. ADHD and Substance Use Disorders in Young People: Considerations for Evaluation, Diagnosis, and Pharmacotherapy. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am. 2022 Jul;31(3):515-530. doi: 10.1016/j.chc.2022.01.005. Epub 2022 May 11. PMID: 35697399.
Τσίτσικα, Α. Κ., Ιατρικής, Λ. Π. Ε., & Υπεύθυνος, Ε. (2010). “ Εθισμός” στο διαδίκτυο: Τί συμβαίνει στην εφηβεία;
